Serbest radikaller ve bunların zararlarından bizleri koruyan
antioksidanlardan sık sık bahsediyoruz. C vitamini, E vitamini ve beta
karoten gibi ilk akla gelen antioksidanlar, birçok bitkide bolca
bulunur. İşte antioksidan özelliği olan bitkiler:
Dr. Hasan İnsel
Serbest radikaller ve bunların zararlarından bizleri koruyan
antioksidanlardan sık sık bahsediyoruz. C vitamini, E vitamini ve beta
karoten ilk akla gelen antioksidanlar. Bunlara ilave olarak Coenzym Q -
10 gibi antioksidanlar da çok tanınmaktadır. Bu tip görevleri
üstlenebilen çok çeşitli bitkiler de vardır.
Bitkilerden bahsederken, unutulmaması gereken bir konu da,
büyüdükleri toprağın cinsi, sıcaklığı, mevsimi, toplandıklarındaki
halleri, kurutma prosesleri ve depoda kaldıkları sürelerin etkilerini
değiştirebileceğidir. Herhangi bir madde için “bitkiseldir, bunun bir
zararı olmaz” demek çok yanlıştır, bunları mutlaka doktor gözetiminde
kullanmak gerekir. Unutmayın bir madde yarar sağlıyorsa, zarar da
verebilir, bazı durumlarda da (ilaç etkileşimi gibi) yan etkilere de
neden olabilir. Antioksidan özellikte olan bu bitkilere bazı örnekler:
Ekinezya:
Antioksidandır. Antibiyotik ve antitoksin özellikleri vardır. Soğuk
algınlığı, grip semptomlarını hafifletir. Yara iyileşmesini artırdığı,
bağışıklığı güçlendirdiği ileri sürülmektedir.
Ginkgo biloba:
Antioksidandır. Hafızayı ve konsantrasyon yeteneğini güçlendirmeye
yardımcı olabilir. Yorgunluğu, baş dönmesi ve kulak çınlamasını
azaltabilir.
Sarımsak:
Antioksidan olan organosülfür bileşikleri, allik asit içerir. Virüs
ve bakteri enfeksiyonlarından korur, hazımsızlığı önler. Üst solunum
yolu hastalıklarında akciğerlerdeki ve bronşlardaki mukusu inceltir.
İdrar söktürücüdür. Tansiyonu dengelemede etkilidir. Total kolesterolü
düşürücüdür. Kan pıhtılaşmasını azaltıcı özellik taşır. Her gün 1 - 2
diş sarımsak bağışıklığı artırmaya yardımcı olabilir.
Ginseng:
Antioksidandır. Uyarıcı etkisi vardır. Afrodizyak olarak
kullanılabilir, zihinsel ve fiziksel iyi hali artırabilir. Menopoz
şikâyetlerinde faydalı olabilir.
Üzüm çekirdeği ekstresi:
Güçlü bir antioksidandır. Damar sertliğini önler. Serbest
radikallerin zararlarını önler, kan dolaşımını artırır. Iltihap
giderici etkisi vardır. Retinopatiyi önleyebilir. Yara iyileşmesini
hızlandırır.
Soya fasulyesi:
Güçlü antioksidanlardandır. İçinde genistein, daidzein denilen güçlü
antioksidan olan isoflavonlar vardır. Beslenmede soya fasulyesi, soya
filizi, soya sütü, tofu, soya unu veya soya kıyması gibi çeşitli
şekillerde tüketmek mümkündür. Soya fasulyesindeki fitoöstrojenler,
menopoz sıkıntılarının ve semptomlarının hafifletilmesinde yardımcı
olabilirler.
Çay:
İçerisinde kateşinler ve kuarsetin adı verilen çok güçlü antioksidanlar vardır. 1 bardak yeşil
çayda 375 mg, 1 bardak siyah çayda 210 mg. kateşin bulunur. Çay
konsantrasyonu kuvvetlendirir ve uyarıcı etkisi vardır. Çayın bu
uyarıcı etkisi ”sabah bir çayımı içip kendime geleyim” diye günün
başlangıcının halkımız arasındaki ifadesi olmuştur. Antioksidan
etkilidir, kalp ve damar sistemi hastalıklarını önlemede yararları
yazılmaktadır.
Üzüm, limon, kayısı, kiraz, vişne, kuşburnu:
Bunlarda bioflavanoidler (Vitamin P) bulunur. Antioksidan ve anti -
kanserojendirler. Yaşlılıkla birlikte oluşan kataraktı önleyebildikleri
söylenmekte. Ayrıca iltihap giderici, bağışıklık sistemini
güçlendirici, alerjiyi azaltıcı etkileri vardır.
Soğan, kereviz, pırasa, lahanagiller:
Bunlarda da çeşitli antioksidan polifenoller bulunur. Antiaging ve
antikanser etkileri vardır. Kanserojen nitrozaminlerin oluşumunu bloke
ederler.
Domates, kayısı, kırmızı greyfurt, karpuz:
Çok güçlü bir antioksidan olan likopenden zengindirler. Likopen
meme, prostat kanseri gibi bazı kanser türlerinin riskini azaltır.
Kalp-damar sistemi hastalıklarına karşı koruyucudur.
Yabanmersini, çilek, ahududu, böğürtlen, frambuaz:
Güçlü bir antioksidan olan antosiyanin ve flavonoidleri içerir. İnflamasyonlara (yangı) karşı koruyucu olup, lutein içerikleriyle katarakt ve retinopati gibi göz ile ilgili hastalıkların tedavisinde yardımcı olarak kullanılabilir.
Silmarin denilen bir kimyasal bileşik içerir. Antioksidandır.
Karaciğer hücrelerini kimyasal hasardan korur. Safra üretimini ve
bağırsağa akışını artırır. Kronik inflamatuar hepatitlerde (karaciğer
iltihabı) ve karaciğer yağlanmasında tedaviye yardımcı olarak
kullanılabilir. Sirozda inflamasyonu azaltabilir.
Turunçgiller:
Limonen, fenolik asit gibi antioksidanları içerirler. Deri, meme ve
akciğer kanserleri başta olmak üzere kanser riskini azaltırlar. C
vitamini kaynağı olmaları ile cildin elastikiyetini korurlar. Vücutta
bazı besin öğelerinin (demir gibi) emilimini artırırlar.